του M. Ercoli
3) Ο ρόλος της Εργατικής Τάξης
4) Η Αγροτιά
5) Η Μικροαστική Τάξη των πόλων
Ο ηρωικός αγώνας του ισπανικού λαού έχει βαθιά συγκλονίσει όλο τον κόσμο. Είναι το μεγαλύτερο γεγονός στην πάλη των μαζών των λαών στις καπιταλιστικές χώρες για τη χειραφέτησή τους μετά την Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση του 1917.
Η πάλη ενάντια στα υπολείμματα της φεουδαρχίας, της αριστοκρατίας, των μοναρχικών αξιωματούχων, των δεσποτών των εκκλησιών, ενάντια στη φασιστική υποδούλωση, έχει ενώσει τη μεγάλη πλειοψηφία του ισπανικού λαού. Οι εργάτες και οι αγρότες, οι διανοούμενοι, τα χαμηλότερα στρώματα των ανθρώπων της μεσαίας τάξης των πόλεων, και ακόμα και μερικές ομάδες της αστικής τάξης, έχουν πάρει τη θέση τους στην υπεράσπιση της ελευθερίας και της δημοκρατίας, ενώ μια χούφτα από εξεγερμένους στρατηγούς διεξάγουν έναν πόλεμο ενάντια στο λαό τους με τη βοήθεια Μαροκινών, τους οποίους έχουν εξαπατήσει, και τους διεθνείς εγκληματίες της Λεγεώνας των Ξένων.
Ο αγώνας του ισπανικού λαού έχει όλες τις πτυχές που τον καθιστούν έναν εθνικό επαναστατικό πόλεμο. Είναι ένας πόλεμος για τη σωτηρία του λαού και της χώρας από τα ξένα δεσμά, αφού η νίκη των εξεγερμένων θα σημάνει την οικονομική, πολιτική και πολιτιστική παρακμή της Ισπανίας, την αποσύνθεσή της ως ανεξάρτητο κράτος, την υποδούλωση των λαών της στο Γερμανικό και Ιταλικό φασισμό. Είναι ένας εθνικός επαναστατικός αγώνας για τον επιπρόσθετο λόγο ότι η νίκη του θα φέρει την απελευθέρωση στους Καταλανούς, τους Βάσκους και τους Γαλικιανούς που καταπιέζονται από την παλιά αριστοκρατία της Καστίλης.
Η νίκη του λαού θα επιφέρει στο φασισμό στην Ισπανία ένα θανάσιμο χτύπημα και θα καταστρέψει την υλική του βάση. Θα αποδώσει τις μεγάλες εκτάσεις και τις βιομηχανικές επιχειρήσεις των φασιστών εξεγερμένων στο λαό, και θα δημιουργήσει τις συνθήκες για περαιτέρω επιτυχημένο αγώνα της μάζας των εργαζομένων της Ισπανίας για την κοινωνική τους απελευθέρωση.
Η νίκη του Λαϊκού Μετώπου στην Ισπανία θα ενισχύσει την υπόθεση της ειρήνης σε ολόκληρη την Ευρώπη, κυρίως παρεμποδίζοντας τους πολεμοκάπηλους από το να μετατρέψουν την Ισπανία σε μια στρατιωτική βάση για τη φασιστική περικύκλωση και την επίθεση στη Γαλλία.
Ο αγώνας του Λαϊκού Μετώπου στην Ισπανία κινητοποιεί τις δημοκρατικές δυνάμεις όλου του κόσμου. Η επιτυχία σε αυτό τον αγώνα θα ενισχύσει την υπόθεση της δημοκρατίας σε όλες τις χώρες, θα αποδυναμώσει τον φασισμό όπου ήδη έχει σηκώσει κεφάλι και θα επιταχύνει την πτώση του.
Η επανάσταση στην Ισπανία, η οποία είναι τμήμα του αντιφασιστικού αγώνα σε ολόκληρο τον κόσμο, είναι μια επανάσταση που έχει ευρύτατη κοινωνική βάση. Είναι μια λαϊκή επανάσταση. Είναι μια εθνική επανάσταση. Είναι μια αντιφασιστική επανάσταση.
Ο συσχετισμός των ταξικών δυνάμεων εντός Ισπανίας είναι τέτοιος που καθιστά την υπόθεση του Ισπανικού λαού ακατανίκητη, αλλά οι δυνάμεις της παγκόσμιας αντίδρασης, με πρώτους και μπροστάρηδες τους Γερμανούς και Ιταλούς φασίστες, εμποδίζουν τη νίκη του ισπανικού λαού επί του φασισμού. Ενισχύουν τους εξεγερμένους, παρέχοντάς τους όπλα με τη συνενοχή των δημοκρατικών κυβερνήσεων των καπιταλιστικών χωρών. Δεν θα ήταν σωστό να παραλληλίζουμε πλήρως την παρούσα Ισπανική επανάσταση με τη Ρωσική επανάσταση του 1905, και ακόμα λιγότερο με τη Ρωσική επανάσταση του 1917. Η ισπανική επανάσταση έχει τις δικές της ιδιαίτερες πτυχές που προκύπτουν από τη συγκεκριμένη εσωτερική και διεθνή κατάσταση. Μεγάλα γεγονότα και κινήματα στην ιστορία δεν επαναλαμβάνονται με φωτογραφική ακρίβεια σε άλλα μέρη και άλλους χρόνους.
Ο ισπανικός λαός εκπληρώνει τα καθήκοντα της αστικοδημοκρατικής επανάστασης. Οι αντιδραστικές κάστες, των οποίων την εξουσία οι φασίστες εξεγερμένοι επιθυμούν να αποκαταστήσουν, κυριάρχησαν και ηγήθηκαν της χώρας με τέτοιο τρόπο που την έκαναν τη φτωχότερη, την πιο οπισθοδρομική χώρα στην Ευρώπη. Ό,τι είναι υγιές, δημιουργικό και ζωντανό στα διάφορα στρώματα του ισπανικού λαού ένιωσε και νιώθει το βραχνά του παρελθόντος που πλέον είναι αμετάκλητα καταδικασμένος να εξαφανιστεί. Στην Ισπανία ό,τι είναι δημιουργικό και βρίθει ζωτικότητας αναμένει μια ριζική βελτίωση ως αποτέλεσμα της επίλυσης των προβλημάτων της αστικοδημοκρατικής επανάστασης.
Αυτό σημαίνει ότι, προς το συμφέρον της οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης της χώρας, το αγροτικό ζήτημα πρέπει να διευθετηθεί μέσω της κατάργησης των φεουδαρχικών σχέσεων που κυριαρχούν στην επαρχία. Σημαίνει ότι οι αγρότες, οι εργάτες, και ο εργαζόμενος πληθυσμός συνολικά πρέπει να απαλλαγεί από το αφόρητο βάρος ενός ξεπερασμένου οικονομικού και διοικητικού συστήματος. Σημαίνει, περαιτέρω, πως τα προνόμια της αριστοκρατίας και της εκκλησίας και τα θρησκευτικά διατάγματα πρέπει να ξεπεραστούν, και η ανεξέλεγκτη επιρροή των αντιδραστικών καστών πρέπει να σταματήσει.
Όμως ο ισπανικός φασισμός στέκεται εμπόδιο στο δρόμο της επίλυσης αυτών των προβλημάτων της αστικοδημοκρατικής επανάστασης. Ο ισπανικός φασισμός είναι όχι μόνο το όχημα της καπιταλιστικής αντίδρασης, αλλά και της μεσαιωνικής φεουδαρχίας, του μοναρχισμού, του εκκλησιαστικού φανατισμού και της θρησκοληψίας όπως και της Ιεράς Εξέτασης των ιησουιτών. Είναι ο υπερασπιστής των αντιδραστικών καστών και των προνομίων των Ευγενών, που ως ένα νεκρό βάρος πέφτει στη χώρα και εμποδίζει την οικονομική της ανάπτυξη. Ο ισπανικός φασισμός δεν είναι μόνο ο εκπρόσωπος του τραστ-οποιημένου κεφαλαίου, που καταφεύγει στην κοινωνική δημαγωγία, επίσης, ως ένα μέσο συντριβής των μαζών: φέρνει μαζί του την ανοιχτή βία χωρίς δημαγωγία. Είναι ο εκπρόσωπος της παλιάς τάξης, σάπιος ως το μεδούλι και μισητός από όλους. Επομένως, σε μια χώρα σαν την Ισπανία, όπου τα καθήκοντα της αστικοδημοκρατικής επανάστασης δεν έχουν ακόμα εκπληρωθεί, ο φασισμός δεν έχει πετύχει να σχηματίσει ένα κόμμα βασισμένο στις μάζες των μικροαστών. Με το πέρασμά τους σε μια ένοπλη εξέγερση εναντίον της νόμιμης κυβέρνησης, οι φασίστες αποξενώθηκαν ακόμα και από εκείνα τα αστικά στοιχεία τα οποία, υπό ένα αστικό Σύνταγμα, θα μπορούσαν να έρθουν σε συμφωνία μαζί του. Ο φασισμός πέτυχε να στείλει την ταλαντευόμενη μικροαστική τάξη οριστικά στο πλευρό του προλεταριάτου, έστειλε τα ρεφορμιστικά στοιχεία του εργατικού κινήματος που ήταν υπέρ μιας «συνταγματικής» ανάπτυξης στο πλευρό του λαού. Ο φασισμός συσπείρωσε ενάντιά του, όπως ποτέ άλλοτε, όλα τα κόμματα και τις οργανώσεις του Λαϊκού Μετώπου, από το Μαρτίνεθ Μπάριο ως τους Κομμουνιστές, από τους Βάσκους εθνικιστές ως τους Καταλανούς αναρχικούς.
Ο ισπανικός λαός επιλύει με ένα νέο τρόπο τα καθήκοντα της αστικοδημοκρατικής επανάστασης που είναι σε αρμονία με τα βαθύτερα συμφέροντα των ευρέων μαζών του λαού. Πρώτα απ’ όλα, τα επιλύει σε συνθήκες εμφυλίου πολέμου που έφεραν οι εξεγερμένοι. Έπειτα, είναι αναγκασμένος, προς το συμφέρον του ένοπλου αγώνα εναντίον του φασισμού, να κατασχέσει την εξουσία των μεγαλοκτηματιών και των εργοδοτών που εμπλέκονται με την εξέγερση, γιατί είναι ανέφικτη η εξασφάλιση της νίκης επί του φασισμού δίχως την υπόσκαψη της οικονομικής του θέσης. Εξάλλου, είναι σε θέση να αντλεί την ιστορική εμπειρία του προλεταριάτου της Ρωσίας, που ολοκλήρωσε την αστικοδημοκρατική επανάσταση αφότου κατέκτησε την εξουσία, καθώς η μεγάλη προλεταριακή επανάσταση λαμπρά πέτυχε να «περάσει» τους βασικούς στόχους που συνιστούν το βασικό περιεχόμενο της επανάστασης στην Ισπανία στην παρούσα ιστορική της φάση. Τέλος, η ισπανική εργατική τάξη παλεύει να εκπληρώσει τον ηγετικό της ρόλο στην επανάσταση, και να της βάλει ένα προλεταριακό στίγμα με το σαρωτικό εύρος και τις μορφές του αγώνα της.
Σε όλα τα στάδια της ανάπτυξης της επανάστασης στην Ισπανία, η εργατική τάξη έχει πάρει την πρωτοβουλία σε κάθε σημαντική δράση ενάντια στις δυνάμεις της αντίδρασης. Η εργατική τάξη είναι η ψυχή του κινήματος που ανέτρεψε τη δικτατορία του Πρίμο ντε Ριβέρα και της μοναρχίας. Απεργίες και διαδηλώσεις των εργατών σε όλες τις μεγάλες βιομηχανικές πόλεις έδωσαν την αρχική ώθηση στο ισχυρό μαζικό κίνημα που συγκλόνισε τις ισπανικές πόλεις και χωριά όπως και το στρατό, ένα κίνημα στου οποίου τη σφαγή η μοναρχία αποδείχτηκε ανίκανη να προβεί. Ο ακούραστος, ηρωικός αγώνας της εργατικής τάξης έχει απαράλλαχτα βοηθήσει να οξύνει το χαρακτήρα της επανάστασης ως μιας λαϊκής επανάστασης, παρ’ όλες τις προσπάθειες της αστικής τάξης, των ρεπουμπλικανών ηγετών και ακόμα και του Σοσιαλιστικού Κόμματος να κωλυσιεργήσουν και να συντρίψουν το μαζικό κίνημα. Η εργατική τάξη της Ισπανίας έχει προσφέρει μια μεγάλη ιστορική υπηρεσία: η γενική απεργία και ο ένοπλος αγώνας των μεταλλωρύχων της Αστούριας, τις αξέχαστες ημέρες του Οκτώβρη του 1934, έθεσαν τον πρώτο φραγμό ενάντια στην επίθεση των φασιστικών συμμοριών. Παρά την αιματηρή της ήττα, η εργατική τάξη μετά τον Οκτώβρη ήταν και συνεχίζει να είναι ο οργανωτής και η ραχοκοκαλιά του αντιφασιστικού Λαϊκού Μετώπου.
Αλλά ο ειδικός χαρακτήρας της επανάστασης στην Ισπανία συνίσταται, πάνω από όλα, στην ιδιαιτερότητα των συνθηκών στις οποίες το προλεταριάτο κατακτά την ηγεμονία στην επαναστατική δράση. Η διάσπαση στην εργατική τάξη στην Ισπανία έχει τις δικές της ειδικές πτυχές. Σε πρώτη φάση, η εργατική τάξη της Ισπανίας ανέτρεψε τη μοναρχία το 1931, προτού υπάρξει ένα πραγματικά μαζικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Εκείνη την περίοδο, το Κομμουνιστικό Κόμμα βρισκόταν μόλις στο αρχικό του στάδιο, όχι μόνο οργανωτικά, μα και ιδεολογικά και πολιτικά. Σε δεύτερη φάση, ενώ σχηματιζόταν ένα μαζικό Κομμουνιστικό Κόμμα κατά το προτσές της επανάστασης, το ισπανικό προλεταριάτο παρέμενε υπό την ισχυρή επιρροή του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Για δεκαετίες το Σοσιαλιστικό Κόμμα υπήρξε το μέσο με το οποίο η επιρροή της αστικής τάξης ασκούταν επί της εργατικής τάξης, και για 2,5 χρόνια προχώρησε σε συμμαχία με την αστική τάξη. Αυτό το κόμμα είχε ένα πιο ισχυρό στήριγμα εντός της εργατικής τάξης από όσο είχαν, για παράδειγμα, οι Ρώσοι Μενσεβίκοι το 1905 ή το 1917. Σε τρίτη φάση, και αυτό διέκρινε και ακόμα διακρίνει την Ισπανία από όλες τις άλλες χώρες της Ευρώπης- το ισπανικό προλεταριάτο έχει επίσης μαζικές αναρχοσυνδικαλιστικές οργανώσεις πέραν του Κομμουνιστικού και του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Η ιδεολογία και η πρακτική αυτών των Αναρχοσυνδικαλιστικών οργανώσεων συχνά παρεμποδίζουν τις αρχές της προλεταριακής οργάνωσης και της προλεταριακής πειθαρχίας να διεισδύσουν στις τάξεις της εργατικής τάξης.
Ο ισπανικός Αναρχισμός είναι ένα ιδιαίτερο φαινόμενο, μια αντανάκλαση της οικονομικής καθυστέρησης της χώρας, της καθυστέρησης της πολιτικής της δομής, της διάσπασης του προλεταριάτου, της ύπαρξης πολυάριθμων ομάδων μη ταξικά συνειδητοποιημένων στοιχείων και, τέλος, ενός ιδιαίτερου υποκειμενισμού- όλα αυτά τα στοιχεία είναι χαρακτηριστικά των χωρών με ισχυρές επιβιώσεις φεουδαρχίας. Επί του παρόντος, όπου ο ισπανικός λαός προβαίνει σε κάθε προσπάθεια για να ανακόψει την δριμεία επίθεση του κτηνώδους φασισμού, όπου οι Αναρχικοί εργάτες πολεμούν γενναία στα μέτωπα, δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που, υπό το πρόσχημα των αρχών του Αναρχισμού, αποδυναμώνουν την αλληλεγγύη και την ενότητα του Λαϊκού Μετώπου με βιαστικά σχέδια για υποχρεωτική «κολεκτιβοποίηση», για «κατάργηση του χρήματος», με το κήρυγμα μιας «οργανωμένης απειθαρχίας» κλπ.
Είναι προς μεγάλη τιμή του Κομμουνιστικού Κόμματος που, ενώ ακούραστα και με συνέπεια παλεύει για να ξεπεραστεί η διάσπαση στην εργατική τάξη, πάλευε και παλεύει για να δημιουργηθούν όσο περισσότερες γίνεται προϋποθέσεις για την εξασφάλιση της ηγεμονίας του προλεταριάτου, η πρώτη προϋπόθεση για τη νίκη της αστικοδημοκρατικής επανάστασης. Ο σχηματισμός ενός ενιαίου μετώπου μεταξύ του Σοσιαλιστικού και του Κομμουνιστικού Κόμματος, η ίδρυση μιας ενιαίας οργάνωσης των νέων εργατών, η δημιουργία ενός ενιαίου κόμματος του προλεταριάτου στην Καταλονία και, τέλος, αλλά σημαντικότερο, ο μετασχηματισμός του ίδιου του Κομμουνιστικού Κόμματος σε ένα τεράστιο μαζικό κόμμα που χαίρει ευρείας και αυξανόμενης επιρροής και εξουσίας είναι όλα αυτά μια βέβαιη εγγύηση ότι η εργατική τάξη θα είναι όλο και περισσότερο σε θέση αποτελεσματικά να ασκεί την ηγεμονία της, με την ανάληψη της ηγεσίας ολόκληρου του επαναστατικού κινήματος και οδηγώντας το στη νίκη.
Τέτοια είναι η κατάσταση στις τάξεις της εργατικής τάξης. Πώς είναι τα πράγματα εντός της αγροτιάς; Είναι γνωστό ότι η πλειοψηφία του στρατού, αποτελούμενη βασικά από γιους αγροτών, ξεσηκώθηκε από τους αξιωματικούς του, κι έτσι, τις πρώτες ημέρες της εξέγερσης βρέθηκε στο στρατόπεδο των εχθρών του λαού. Και γεγονός είναι πως οι φασίστες αξιωματικοί ήταν σε θέση να κερδίσουν σχετικά μεγάλες ομάδες στρατιωτών με το μέρος τους είναι η ποινή που τα δημοκρατικά κόμματα, οι Σοσιαλιστές και οι Αναρχικοί πληρώνουν για την πολύχρονη αγνόηση των αιτημάτων της αγροτιάς. Ωστόσο, υπάρχουν τρομερά μεγάλες πιθανότητες για την επίτευξη της ενεργούς συμμετοχής των Ισπανών αγροτών στην επανάσταση.
Στην ισπανική επαρχία, υπάρχουν 2.000.000 εργάτες γης. Σε πολλές από τις βόρειες περιφέρειες βρίσκονται ακόμα μερικώς υπό την επιρροή των μεγαλοκτηματιών και του Κλήρου: ωστόσο, συνιστούν ένα στοιχείο επαναστατικής μαγιάς ακόμα και στις πιο οπισθοδρομικές επαρχίες. Αυτό το μεγάλο αγροτικό προλεταριάτο στην Ισπανία παρέχει τεράστιες ευκαιρίες στις διάφορες οργανώσεις της εργατικής τάξης για επιρροή στις μάζες των αγροτών, για το τράβηγμά τους σε ενεργό συμμετοχή τους στον αγώνα εναντίον του φασισμού, για τη θεμελίωση της συμμαχίας μεταξύ της εργατικής τάξης και της αγροτιάς, και για την ενίσχυση του καθοδηγητικού ρόλου του προλεταριάτου σε αυτή τη συμμαχία. Επιπροσθέτως, οι περισσότεροι από τους εναπομείναντες 3.000.000 αγρότες είναι φτωχοί αγρότες που έχουν αποτελέσει αντικείμενο ανηλεούς εκμετάλλευσης και καταπίεσης επί αιώνες, και τώρα με πάθος ελπίζουν να αποκτήσουν γη και ελευθερία από την επανάσταση. Απελευθερωμένες από τη σκλαβιά των μοναρχικών στερεοτύπων, αυτές οι αγροτικές μάζες βαθμιαία χειραφετούνται από την επιρροή της εκκλησίας, και αναμφίβολα συμπαθούν τη δημοκρατία. Και παρότι οι στρατιωτικές μονάδες της Λαϊκής Πολιτοφυλακής ήδη περιλαμβάνουν συμπαγείς ομάδες αγροτών, οι εφεδρείες των εκατομμυρίων αγροτών δεν έχουν ακόμα μπει ενεργά στον αγώνα εναντίον των φασιστών εξεγερμένων. Με εξαίρεση τη Γαλικία, δεν υπάρχει ακόμα ένα ευρύ αντάρτικο κίνημα. Οι αγρότες στα μετόπισθεν έχουν ως τώρα προκαλέσει λίγα προβλήματα στους εξεγερμένους. Αλλά η ενεργή είσοδός τους στον αγώνα είναι αναπόφευκτη. Τα εκατομμύρια των αγροτικών εφεδρειών μπαίνουν τώρα σε κίνηση και σύντομα θα πουν το αποφασιστικό τους παρών.
Οι αναλφάβητοι ισπανοί αγρότες έχουν επί μακρόν ζήσει αποστασιοποιημένοι από την πολιτική. Είναι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Ισπανίας το ότι οι αγρότες της μπήκαν στην επανάσταση χωρίς ένα πανεθνικό δικό τους κόμμα. Η μόνη απόπειρα σχηματισμού Αγροτικού κόμματος υπήρξε στη Γαλικία. Υπάρχει ένας ιερέας ονόματι Βασίλιο Αλβάρες που ίδρυσε το Γαλικιανό Αγροτικό Κόμμα του οποίου το πρόγραμμα στοχοποιούσε τα τοπικά φεουδαρχικά προνόμια, γνωστά και ως «φόρος». Αυτό το κόμμα διασπάστηκε στα 1934-5. Αλλά είναι ενδιαφέρον να δούμε ότι η Γαλικία είναι η μόνη περιφέρεια όπου οι αγρότες έχουν μπει μαζικά στον ένοπλο αγώνα εναντίον των εξεγερμένων και τώρα οργανώνουν ένα αντάρτικο στα μετόπισθεν αυτών των αντιδραστικών συμμοριτών. Η Καταλανική οργάνωση των επίμορτων αγροληπτών και των ενοικιαστών γης, που ονομάζονται «Rabassaires», επίσης έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός πολιτικού κόμματος των αγροτών. Και αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι στα καταλανικά χωριά, όπου αυτή η οργάνωση έχει επιρροή, οι φασίστες δεν έχουν καμία επιτυχία.
Το μόνο κόμμα που άφοβα υποστηρίζει τα άμεσα αιτήματα των αγροτών όπως και το αίτημα για απαλλοτρίωση χωρίς αποζημίωση όλης της γης των μεγαλοκτηματιών, της εκκλησίας και των μοναστηριών προς όφελος των αγροτών ήταν το ταξικό κόμμα του προλεταριάτου, το Κομμουνιστικό Κόμμα. Δυστυχώς, δεν ήταν ακόμα επαρκώς ισχυρώς για να το προωθήσει στις ευρείες μάζες της αγροτιάς.
Όσον αφορά τα κατώτερα στρώματα της μεσαίας τάξης των πόλεων, η πλειοψηφία τους συμμετέχουν στο πλευρό της δημοκρατίας και της επανάστασης, και εναντίον του φασισμού. Εδώ, η έγνοιά τους για ελευθερία και κοινωνική πρόοδο, το μίσος τους για το παρελθόν, γεμάτο φτώχια, προλήψεις και αμάθεια, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο. Αυτό στερεί από τον ισπανικό φασισμό την πιθανότητα απόκτησης μαζικής υποστήριξης από τους μικροαστούς, όπως έγινε ή όπως γίνεται από το φασισμό σε άλλες καπιταλιστικές χώρες. Η κοινωνική του δημαγωγία καταρρέει όταν η μικροαστική τάξη των πόλεων, οι χειροτέχνες, οι διανοούμενοι, οι επιστήμονες και οι καλλιτέχνες βλέπουν τους ηγέτες των φασιστών να βαδίζουν αγκαζέ με τους μισητούς μεγαλοκτηματίες, τους “casiques”, με τους επισκόπους, που πάχυναν από τη φτώχεια του λαού, με τέτοιους πανούργους πολιτικούς όπως το Λερού και τέτοιους διεφθαρμένους τραπεζίτες όπως το Χουάν Μαρς. Είναι αλήθεια ότι οι πολιτικοί εκπρόσωποι των Ισπανών μικροαστών δεν πήραν άμεσα τη σημερινή Ιακωβίνικη θέση τους. Ταλαντεύτηκαν. Μετά την πτώση της μοναρχίας, υποστήριξαν την πολιτική του συνασπισμού. Όταν μπήκαν στο κίνημα του Λαϊκού Μετώπου, επίμονα αρνιούνταν να βάλουν στο πρόγραμμά τους το αίτημα για απαλλοτρίωση της γης. Ακόμα και μετά τις 16 Φλεβάρη, η κυβέρνηση Azaña, που βασιζόταν στα κόμματα του Λαϊκού Μετώπου, έδειξε αναποφασιστικότητα αναφορικά με την εκκαθάριση των κυβερνητικών αξιωμάτων και του στρατού από φασίστες. Πολλοί εκπρόσωποι των κατώτερων στρωμάτων της μεσαίας τάξης καλόβλεπαν έναν συμβιβασμό, στην προσπάθειά τους να αποφύγουν μια ανοιχτή σύγκρουση με το φασισμό.
Αλλά αυτή η βίαιη και προδοτική επίθεση των φασιστών στη νόμιμη κυβέρνηση προκάλεσε ένα ξέσπασμα αγανάκτησης στους κόλπους της μικροαστικής τάξης των πόλεων, και διέλυσε πολλές αμφιβολίες τους. Υπό την πίεση των γεγονότων, οι δημοκράτες ηγέτες πήραν το δρόμο του αποφασιστικού και συνεπούς αγώνα εναντίον των φασιστών εξεγερμένων.
«Τι μας απέμεινε να κάνουμε», έλεγε ο Azaña, «όταν το μεγαλύτερο μέρος του στρατού είχε αθετήσει τον όρκο αφοσίωσής του στη δημοκρατία; Θα έπρεπε να απορρίψουμε κάθε σκέψη υπεράσπισης και υποταγής στη νέα τυραννία; Όχι! Ορκιστήκαμε στο λαό να του δώσουμε μια ευκαιρία να υπερασπιστεί τον εαυτό του.».Η δημοκρατική μικροαστική τάξη προσέφυγε σε πληβειακές μεθόδους στον αγώνα ενάντια στο φασισμό, συγκατατέθηκε στην απόδοση όπλων στους εργάτες και τους αγρότες, υποστήριξε την οργάνωση επαναστατικών λαϊκών δικαστηρίων, που δρουν όχι λιγότερο ενεργητικά από την Επιτροπή Δημόσιας Ασφάλειας της εποχής του Ροβεσπιέρου και του Σαιν Ζυστ. Αυτό σημαίνει ότι στην Ισπανία, η μικροαστική τάξη των πόλεων παίζει ένα ρόλο που διαφέρει πολύ από εκείνον που έπαιξε, π.χ. η μικροαστική τάξη στη Γερμανία ή την Ιταλία το αμέσως προηγούμενο διάστημα και τον καιρό που ο φασισμός ήρθε στην εξουσία. Αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό πρέπει να ληφθεί υπόψη όταν περιγράφεται η παρούσα φάση της ισπανικής επανάστασης.
Τέλος, η αστική τάξη. Ενδιαφερόμενη για τον περιορισμό των φεουδαρχικών προνομίων, πήρε έναν αμυδρά ενεργό ρόλο στην ανατροπή της δικτατορίας του Πριμο ντε Ριβέρα και της μοναρχίας. Η βιομηχανική αστική τάξη ανέμενε από τη δημοκρατία ευνοϊκότερες συνθήκες για την ανάπτυξή της. Τα αστικά κόμματα επεδίωξαν να επιτύχουν το στόχο αυτό, συμβιβαζόμενα με τις προνομιούχες φεουδαρχικές και μισοφεουδαρχικές κάστες και, δυστυχώς, για πάνω από δύο χρόνια επηρέασαν τους δημοκράτες μικροαστούς και ακόμα και το Σοσιαλιστικό Κόμμα να ακολουθήσουν αυτό το δρόμο. Η πολιτική της κυβέρνησης συνασπισμού έκανε τις λαϊκές μάζες να αυταπατώνται βαθιά. Ο φασισμός αξιοποίησε την αποδυναμωμένη θέση της δημοκρατίας που προέκυψε από αυτό, και πέρασε στην επίθεση, κινητοποιώντας και συσπειρώνοντας όλα τα αντιδραστικότερα στοιχεία της χώρας.
Αυτή η ενίσχυση του φασισμού έκανε τις μάζες να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη δημιουργίας φραγμού έναντι αυτής της προέλασης. Οι μάζες ξεσηκώθηκαν για να υπερασπιστούν τη δημοκρατία (Οκτώβρης 1934). Η διαδικασία διαφοροποίησης εντός της αστικής τάξης έγινε όλο και πιο έντονη και μια κρίση άρχισε να αναπτύσσεται εντός των παραδοσιακών αστικών κομμάτων. Για παράδειγμα, το Ριζοσπαστικό Κόμμα του Λερού, αυτό το κόμμα της πολιτικής διαφθοράς που αντανακλούσε όλες τις αδυναμίες και τη φαυλότητα της ισπανικής μεγαλοαστικής τάξης, γρήγορα διασπάστηκε και, μετά τις εκλογές του 1936, εξαφανίστηκε από την πολιτική σκηνή. Από αυτό, σχηματίστηκε μια ομάδα που, με επικεφαλής το Μαρτίνεθ Μπάριο, τον σημερινό πρόεδρο των κοινοβουλίων, παίζει ενεργό ρόλο στην οργάνωση της απόκρουσης των φασιστών και έχει μπει στο Λαϊκό Μέτωπο. Η σημαντική επιτυχία του κόμματος του Μπάριο στις εκλογές δεν μπορεί να εξηγηθεί αλλιώς παρά μόνο με τα αντιφασιστικά αισθήματα του τμήματος εκείνου της αστικής τάξης που δεν είχε τίποτε να κερδίσει από τους αντιδραστικούς σχεδιασμούς των φασιστών και του συμμάχου τους Λερού. Από την αρχή, ο Μαρτίνεθ Μπάριο πήρε ενεργό ρόλο στο σχηματισμό του Λαϊκού Μετώπου. Όταν, μετά την πτώση του Τολέδο, μια τεταμένη κατάσταση είχε προκύψει στο μέτωπο, προήδρευσε της συνεδρίασης του Οκτώβρη των κοινοβουλίων που απασχολήθηκε με την προετοιμασία της υπεράσπισης της Μαδρίτης.
Στις διάφορες δημοκρατικές κυβερνήσεις που σχηματίστηκαν μετά τις εκλογές της 16ης Φλεβάρη του 1936, υπήρχαν άνθρωποι που αναμφίβολα εκπροσωπούσαν συγκεκριμένα τμήματα της αστικής τάξης. Αυτά παρέμειναν στο πλευρό της δημοκρατίας όταν η φασιστική εξέγερση ξέσπασε, όπως οι José Giral, μέλος του Αριστερού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και υπουργός της σημερινής κυβέρνησης, ένας σχετικά μεγάλος κτηματίας του οποίου οι εκτάσεις είχαν πληγεί από την αγροτική μεταρρύθμιση στα πρώτα χρόνια της δημοκρατίας, Francisco Barnes, Casares Quiroga, Enrico Ramos και Manuel Blasco Garzon, βιομήχανοι και κτηματίες που συμμετείχαν στο υπουργείο του José Giral, δηλ. ήταν μέλη μιας από τις κυβερνήσεις που οργάνωσαν την άμυνα της δημοκρατίας εναντίον των φασιστών εξεγερμένων. Αν η πορεία των γεγονότων ήταν διαφορετική, κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους πιθανώς θα είχαν επιδιώξει συμβιβασμό με τους αντιδραστικούς. Στερώντας τους αυτή τη δυνατότητα, η φασιστική εξέγερση τους έκανε ξεκάθαρη την ανάγκη για υπεράσπιση της δημοκρατίας και του δημοκρατικού καθεστώτος με όλα τα μέσα που είχαν στη διάθεσή τους, και έτσι πρόσδεσαν τη μοίρα τους με εκείνη των μαχόμενων μαζών του λαού.
Πολυάριθμες ομάδες της αστικής τάξης των εθνοτήτων που καταπιέζονταν από την ισπανική φεουδαρχία επίσης συμμετέχουν στο πλευρό της δημοκρατίας. Υπάρχουν περιφέρειες στην Ισπανία όπου όλος ο πληθυσμός πάλευε επί αιώνες για την ανατροπή του ζυγού της εθνικής καταπίεσης. Αυτό ισχύει κυρίως στην Καταλωνία και στη Χώρα των Βάσκων. Η αστική τάξη αυτών των περιφερειών δεν μπορεί να υποστηρίζει τους φασίστες ή ακόμα και να τους συμπαθεί, αφού γνωρίζει τέλεια πως μια φασιστική νίκη θα εκμηδένιζε κάθε πιθανότητα για εθνική ανεξαρτησία ή αυτονομία. Τέτοια νίκη θα σήμαινε μια επιστροφή στο παλιό καθεστώς της εθνικής καταπίεσης.
Στην Καταλωνία, η λεγόμενη Καταλανική Λίγκα και οι αντιδραστικοί της ηγέτες έχουν εξαφανιστεί από την αρένα της μάχης. Αλλά στις τάξεις της Καταλανικής Αριστεράς- τους Εσκιέρες- υπάρχει ακόμα ένας αριθμός εκπροσώπων της βιομηχανικής αστικής τάξης που κατέχουν σημαντικές θέσεις στην Καταλανική κυβέρνηση. Και δεν υπάρχει αμφιβολία πως στη Βαρκελώνη, και, μπορεί να ειπωθεί, και σε όλη την Καταλωνία, η εξέγερση των φασιστών αξιωματικών κατεστάλη πολύ πιο γρήγορα από αλλού όχι μόνο επειδή μεγάλος αριθμός του Ισπανικού προλεταριάτου συγκεντρώνεται εκεί, αλλά και επειδή σχεδόν όλος ο πληθυσμός με ενθουσιασμό πήρε μέρος στη συντριβή της εξέγερσης, ακόμα και κάποιοι αστικοί κύκλοι που τη συμπαθούσαν.
Σχετικά με την περιοχή των Βάσκων, το Βασκικό Εθνικό Κόμμα, που έχει έναν εκπρόσωπό του, το Manuel Irujo, στην κυβέρνηση της Μαδρίτης, παίζει ενεργό ρόλο στον αγώνα εναντίον των φασιστών. Ο Manuel Irujo είναι ένας μεγάλος βιομήχανος που πάντοτε πάλευε για την εθνική απελευθέρωση των Βάσκων. Ήταν εναντίον του πραξικοπήματος του Πρίμο ντε Ριβέρα και ήταν ένας αποφασισμένος εχθρός της μοναρχίας. Στις πρώτες μέρες της φασιστικής εξέγερσης, ηγήθηκε προσωπικά των στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον των φασιστών αξιωματικών στο Μπιλμπάο. Όλοι του οι συγγενείς, συμπεριλαμβανομένης της 70χρονης μητέρας του, κρατούνται όμηροι των φασιστών. Αυτός ο Καθολικός και βιομήχανος δρα με αφοσίωση για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και διακηρύττει ότι το κόμμα του παλεύει «για ένα καθεστώς ελευθερίας, πολιτικής δημοκρατίας και κοινωνικής δικαιοσύνης». Το Βασκικό Εθνικό Κόμμα, του οποίου είναι ηγέτης, είναι ένα κόμμα της Καθολικής αστικής τάξης που επί πολλά χρόνια παλεύει για την εθνική ανεξαρτησία της περιοχής των Βάσκων. Οι ιερείς αποτελούν μεγάλο τμήμα των μελών του. Όχι πολύ καιρό πριν, ο Γάλλος αντιδραστικός, de Kerillis, εξέφρασε την έκπληξή του για το γεγονός ότι μέλη του Κλήρου στην περιοχή των Βάσκων πολεμούν ηρωικά εναντίον των αντιδραστικών συμμοριών του Στρατηγού Μολά. Αλλά δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο πρέπει κανείς να εκπλήσσεται. Ο ρόλος εκείνων των ομάδων της Βασκικής αστικής τάξης που, με το όπλο στα χέρια, πολέμησαν στο πλευρό όλων των άλλων ηρωικών υπερασπιστών του Ιρούν, του Σαν Σεμπαστιάν και του Μπιλμπάο, αναμφίβολα είναι πιο προοδευτικός από εκείνο των ηγετών εκείνων του Βρετανικού Εργατικού Κόμματος που σέρνονται πίσω από τη Βρετανική πολιτική της «μη ανάμειξης». Υπάρχουν όλοι οι λόγοι για να ισχύει και για αυτές τις ομάδες της Βασκικής αστικής τάξης ό,τι είχε πει ο σ. Στάλιν το 1924:
«Ο αγώνας του Εμίρη του Αφγανιστάν για ανεξαρτησία της χώρας του είναι αντικειμενικά ένας επαναστατικός αγώνας, παρά τις μοναρχικές απόψεις του Εμίρη και του περίγυρού του, καθώς αποδυναμώνει, αποσυνθέτει και υποσκάπτει τον ιμπεριαλισμό (…) Ο αγώνας των Αιγυπτίων εμπόρων και των αστών διανοούμενων για ανεξαρτησία της χώρας τους είναι, αντικειμενικά, επαναστατικός παρά την αστική καταγωγή και τις αστικές επικλήσεις των ηγετών του Αιγυπτιακού εθνικού κινήματος και παρά το γεγονός ότι αντιτίθενται στο σοσιαλισμό: ενώ ο αγώνας της Αγγλικής Εργατικής κυβέρνησης για τη διαιώνιση της κυριαρχίας της Μεγάλης Βρετανίας επί της Αιγύπτου είναι, για τους ίδιους λόγος, ένας αντιδραστικός αγώνας, παρά την προλεταριακή καταγωγή και τις προλεταριακές επικλήσεις των μελών της κυβέρνησης αυτής και παρά το γεγονός ότι αυτά είναι «υπέρ» του σοσιαλισμού» (Στάλιν, Το Εθνικό Ζήτημα, Ζητήματα Λενινισμού, σ. 67).
Τι συμπέρασμα, επομένως, μπορεί να συναχθεί από τη θέση που καταλαμβάνουν αυτές οι ομάδες της Ισπανικής αστικής τάξης, όπως περιγράφηκαν προηγουμένως;
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η συντριπτική πλειοψηφία της αστικής τάξης συμπαθεί τους εξεγερμένους και τους υποστηρίζει, μα υπάρχουν αστικές ομάδες, ειδικά στις εθνικές μειονότητες, που, παρότι δεν παίζουν ηγετικό ρόλο στο Λαϊκό Μέτωπο, πήραν μέρος στο αντιφασιστικό Λαϊκό Μέτωπο πριν την εξέγερση και συνεχίζουν να το κάνουν ως σήμερα. Επομένως, αυτές οι ομάδες δεν πρέπει να μη συνυπολογίζονται στο αντιφασιστικό στρατόπεδο, γιατί η συμμετοχή τους στο Λαϊκό Μέτωπο το διευρύνει και έτσι αυξάνει τις πιθανότητες νίκης για τον Ισπανικό λαό. Σε στιγμές μιας τόσο οξείας σύγκρουσης, μια ευρεία κοινωνική βάση είναι ένας από τους κύριους παράγοντες που εγγυώνται την επιτυχή έκβαση της επανάστασης.
Το 1927, ο σ. Στάλιν, αυτός ο μάστορας της τέχνης της επαναστατικής στρατηγικής, έγραφε ότι σωστή καθοδήγηση της επανάστασης είναι αδύνατη εκτός κι αν συγκεκριμένες τακτικές αρχές του Λενινισμού λαμβάνονται υπόψη:
«Έχω υπόψη μου τέτοιες τακτικές αρχές του Λενινισμού, όπως: α) η αρχή να υπολογίζεις υποχρεωτικά τις εθνικές ιδιαιτερότητες και τις συγκεκριμένες εθνικές πτυχές σε κάθε χώρα ξεχωριστά, (…) β) η αρχή του ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα κάθε χώρας δεν πρέπει ποτέ να μην αξιοποιεί και την παραμικρή πιθανότητα για εξασφάλιση στο προλεταριάτο ενός μαζικού συμμάχου όσο προσωρινός, ταλαντευόμενος, ασταθής και αναξιόπιστος και να’ ναι αυτός, γ) την αρχή του να λαμβάνεται πάντα υπόψη η αλήθεια ότι η προπαγάνδα και η ζύμωση από μόνες τους δεν είναι ποτέ αρκετές για την πολιτική εκπαίδευση των εκατομμυρίων του λαού, καθώς προϋποτίθεται πως οι μάζες αποκτούν πολιτική εμπειρία οι ίδιες» (Στάλιν, Για την Αντιπολίτευση, σ. 615, ρωσική έκδοση).
Κινούμενο βάσει αυτών των αρχών, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ισπανίας παλεύει όχι μόνο για την κοινή δράση της εργατικής τάξης, αλλά και για το σχηματισμό ενός ευρύτατου αντιφασιστικού Λαϊκού Μετώπου, που αντανακλά τις ιδιαίτερες μορφές ανάπτυξης της Ισπανικής επανάστασης στην παρούσα της φάση.
Αυτό το μέτωπο αγκαλιάζει την εργατική τάξη και τις οργανώσεις της, και συγκεκριμένα, το Κομμουνιστικό και το Σοσιαλιστικό Κόμμα, τη Γενική Ένωση Εργατών και τη Συνδικαλιστική Οργάνωση του Πεστάνα: τώρα υποστηρίζεται και από την Αναρχική Εθνική Συνομοσπονδία Εργασίας. Επιπροσθέτως, καλύπτει τη μικροαστική τάξη μέσω του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος του Azaña και το Καταλανικό Κόμμα Εσκιέρα. Επίσης, συμπεριλαμβάνει τις ομάδες της αστικής τάξης που εκπροσωπούνται από το κόμμα του Μαρτίνεθ Μπάριο, τη «Ρεπουμπλικανική Λίγκα», και από τους Βάσκους εθνικιστές: υποστηρίζεται όχι μόνο από την Καταλανική οργάνωση των “Rabassaires”, αλλά και από εκατομμύρια ισπανών αγροτών που δεν έχουν δικό τους κόμμα, οι οποίοι μισούν το φασισμό και διψούν για γη. Το Ισπανικό αντιφασιστικό Λαϊκό Μέτωπο, ως η συγκεκριμένη μορφή ένωσης διαφόρων τάξεων, έναντι του φασιστικού κινδύνου, διαφέρει, για παράδειγμα, από το γαλλικό Λαϊκό Μέτωπο, καθώς δρα και διεξάγει τον αγώνα του σε συνθήκες επανάστασης, που επιλύει τα αστικοδημοκρατικά της καθήκοντα με ένα συνεπή, δημοκρατικό τρόπο, σε συνθήκες εμφυλίου πολέμου που επιζητεί έκτακτα μέτρα για την εξασφάλιση της νίκης του λαού.
Ομοίως, δεν εξηγείται επαρκώς ο πραγματικός χαρακτήρας του ισπανικού Λαϊκού Μετώπου αν το ορίσουμε απλώς ως «δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς». Πρώτον, το Λαϊκό Μέτωπο στην Ισπανία δεν βασίζεται μόνο σε εργάτες και αγρότες: έχει ευρύτερη κοινωνική βάση. Δεύτερον, υπό την πίεση του εμφυλίου πολέμου, υιοθετεί σειρά μέτρων που πάνε κατά τι πέραν του προγράμματος μιας κυβέρνησης επαναστατικοδημοκρατικής δικτατορίας. Είναι μια περαιτέρω ιδιαιτερότητα του ισπανικού Λαϊκού Μετώπου ότι η διάσπαση στις τάξεις του προλεταριάτου, ο σχετικά αργός ρυθμός στον οποίο οι μάζες της αγροτιάς τραβιούνται στον ένοπλο αγώνα και η επιρροή του μικροαστικού Αναρχισμού και των Σοσιαλδημοκρατικών ψευδαισθήσεων που δεν έχουν ακόμα εξαλειφθεί, που εκφράζονται με τη θέληση για υπερπήδηση του σταδίου της αστικοδημοκρατικής επανάστασης, όλα αυτά δημιουργούν έναν αριθμό επιπρόσθετων δυσκολιών στον αγώνα του Ισπανικού Λαού και μια λαϊκή Δημοκρατία (democratic republic).
Η λαϊκή Δημοκρατία που εγκαθιδρύεται στην Ισπανία διαφέρει από το συνήθη τύπο της αστικής Δημοκρατίας. Γεννιέται εν μέσω εμφυλίου πολέμου στον οποίο η εργατική τάξη παίζει ηγετικό ρόλο, σε μια εποχή όπου ο σοσιαλισμός είναι νικηφόρος στο 1/6 της Γης, όπου σε έναν αριθμό καπιταλιστικών χωρών η συντηρητική αστική δημοκρατία έχει ήδη οδηγηθεί στο φασισμό. Είναι μια διακριτή πτυχή αυτού του τύπου λαϊκής Δημοκρατίας το ότι ο φασισμός, που διεξάγει αγώνα ενάντια στο λαό, καταστέλλεται από την ένοπλη δύναμη του λαού, και ότι σε αυτή τη δημοκρατία δεν υπάρχει θέση για αυτό τον βασικό και αιμοδιψή εχθρό του λαού. Αν ο λαός νικήσει, ο φασισμός δεν θα είναι σε θέση να χαίρει τέτοιων ελευθεριών όπως, για παράδειγμα, στη Γαλλία, τις ΗΠΑ ή την Αγγλία, όπου αξιοποιεί την αστική δημοκρατία και τα δικαιώματα για να καταστρέψει τη δημοκρατία και να εγκαθιδρύσει μια πλήρως αυθαιρετούσα εξουσία. Δεύτερον, η υλική βάση του φασισμού θα καταστραφεί σε αυτή τη δημοκρατία. Όλη η γη, όλες οι επιχειρήσεις που ανήκουν στους συμμετέχοντες στη φασιστική εξέγερση έχουν ήδη απαλλοτριωθεί και αποδοθεί στον ισπανικό λαό. Ήδη η ισπανική κυβέρνηση έχει υποχρεωθεί από την πολεμική κατάσταση να θεσπίσει έλεγχο και ρύθμιση του οικονομικού μηχανισμού της χώρας προκειμένου να προάγει την άμυνα της δημοκρατίας. Και όσο πιο πολύ διαρκεί ο πόλεμος των εξεγερμένων εναντίον της νόμιμης κυβέρνησης, τόσο πιο πολύ η τελευταία θα αναγκάζεται να προχωρά στην κατεύθυνση της πιο αυστηρής ρύθμισης της οικονομικής ζωής της χώρας. Τρίτον, αν ο λαός νικήσει, αυτή η νέα δημοκρατία δεν μπορεί παρά να είναι ξένη προς κάθε συντηρητισμό: γιατί έχει όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την περαιτέρω ανάπτυξή της, γιατί παρέχει τις εγγυήσεις για περαιτέρω οικονομικές και πολιτικές κατακτήσεις από την εργατική τάξη της Ισπανίας. Και είναι για αυτόν ακριβώς το λόγο που όλες οι δυνάμεις της παγκόσμιας αντίδρασης επιθυμούν την ήττα του ισπανικού λαού.
Ο Γερμανικός και ο Ιταλικός φασισμός όχι μόνο οργάνωσαν την εξέγερση των Ισπανών στρατηγών, αλλά τώρα τους δίνουν κάθε δυνατή υποστήριξη, και εργάζονται για την ήττα της δημοκρατίας. Όλα τα κόμματα της ακραίας αντίδρασης και του πολέμου σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες συμπαθούν τους εξεγερμένους και είναι έτοιμα να τους υποστηρίξουν. Ο μαχόμενος ισπανικός λαός δεν αντιμετωπίζει μόνο τους εξεγερμένους στρατηγούς, αλλά και όλο το μέτωπο της παγκόσμιας αντίδρασης. Έτσι, αυξάνονται οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο ισπανικός λαός για την καταστολή της εξέγερσης. Αυτές οι δυσκολίες μεγαλώνουν περαιτέρω από την πίεση των κομμάτων στις καπιταλιστικές χώρες που τυπικά ασπάζονται την αστική δημοκρατία, αλλά ενεργά υποστηρίζουν τη φασιστική επέμβαση υπό το μανδύα της «ουδετερότητας». Αυτό το δεύτερο στρατόπεδο, στο οποίο ανήκουν, για παράδειγμα οι βρετανοί Συντηρητικοί και οι γάλλοι Δεξιοί Ριζοσπάστες, είναι σημαντικά συνδεδεμένο με την παγκόσμια αντίδραση. Στην πραγματικότητα, αυτό το στρατόπεδο έχει την υποστήριξη ακόμα και συγκεκριμένων αντιδραστικών Σοσιαλδημοκρατών ηγετών.
Τέλος, υπάρχει το αντίπαλο στρατόπεδο, αυτό της εργατικής τάξης, το στρατόπεδο της δημοκρατίας. Η βάση αυτού του στρατοπέδου είναι η εργατική τάξη όλου του κόσμου, που ολόψυχα στέκεται στο πλευρό του Ισπανικού λαού. Αυτό το στρατόπεδο περιλαμβάνει όλους τους τίμιους αντιφασίστες, όλους τους πραγματικούς δημοκράτες, όλους όσους συνειδητοποιούν πως το να επιτρέψουν στην ισπανική Δημοκρατία να συντριβεί, σημαίνει να επιτρέψουν να δεχτεί ένα πλήγμα ολόκληρο το διεθνές αντιφασιστικό μέτωπο, σημαίνει ενθάρρυνση του φασισμού να προβεί σε περαιτέρω επιθέσεις στην εργατική τάξη και τη δημοκρατία.
Ο φασισμός παίζει με τη φωτιά. Έθεσε την πολεμική μηχανή του ενάντια όχι σε έναν λαό της μακρινής Αφρικής, αλλά επιτίθεται τώρα σε έναν λαό της Ευρώπης. Δεν μπορεί τώρα να καλύψει τις αρπακτικές του πρακτικές με κραυγές για τις Βερσαλλίες. Ξεσκίζει όχι τις Βερσαλλίες, αλλά την ελευθερία και την ανεξαρτησία του Ισπανικού λαού, και έτσι ξεσπά εναντίον του ένα νέο κύμα μίσους από τους εργαζομένους. Με αυτό, ο φασισμός δίνει λαβή για ένα νέο κύμα αντιφασισμού σε όλο τον κόσμο. Όταν ο γερμανικός φασισμός ήρθε στην εξουσία στη Γερμανία, βασιζόταν στον εκφοβισμό των εθνών με τη διεξαγωγή της δίκης της Λειψίας. Πέτυχε το αντίθετο. Η μανία του φασισμού στη Γερμανία έκανε ευκολότερο το σχηματισμό του Λαϊκού Μετώπου σε Γαλλία και Ισπανία, εγκαινίασε το κίνημα για το Λαϊκό Μέτωπο σε όλο τον κόσμο. Αλλά οι ιταλοί και γερμανοί φασίστες διεξάγουν υλοποιούν ιμπεριαλιστικούς και κατακτητικούς στόχους, επίσης. Θέλουν να συντρίψουν την ισπανική επανάσταση ώστε να καταλάβουν τμήμα των ισπανικών αποικιών, να καταλάβουν τμήμα του εδάφους της και να το μετατρέψουν σε βάση για επιχειρήσεις για περαιτέρω σφαγές των λαών της Ευρώπης. Οι εξεγερμένοι στρατηγοί είναι πράκτορες του ξένου ιμπεριαλισμού, που απειλεί την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της χώρας. Το 1919, ο Λένιν, μιλώντας για τη Συνθήκη του Μπρέστ-Λιτοφσκ, έλεγε: «σε εμάς, η δυσκολία της κατάστασης έγκειται στο ότι έπρεπε να φέρουμε τη σοβιετική εξουσία όντας εναντίον του πατριωτισμού» (Λένιν, Άπαντα, τ.24, σ.219, ρωσική έκδοση). Ο αγώνας του λαού εναντίον των εξεγερμένων φασιστών στην Ισπανία έχει το χαρακτήρα ενός εθνικού αγώνα για την υπεράσπιση της χώρας έναντι μιας ξένης σκλαβιάς, και αυτός ο παράγοντας διευρύνει περαιτέρω τη βάση της επανάστασης. Το Λαϊκό Μέτωπο συνεχίζει όχι μόνο τις επαναστατικές παραδόσεις του Ισπανικού λαού, αλλά επίσης και τις ένδοξες παραδόσεις του αγώνα των λαών της Ισπανίας για απαλλαγή της χώρας τους από την ξένη καταπίεση και βαρβαρότητα.
Έτσι, είμαστε αντιμέτωποι στην Ισπανία με μια κατάσταση όπου, στη φωτιά του επαναστατικού αγώνα, παρέχει απόδειξη της ιστορικής ορθότητας της πολιτικής γραμμής που σχεδιάστηκε από το 7ο Παγκόσμιο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Η ορθότητα αυτή επιβεβαιώνεται όχι μόνο από το σκοπό του αντιφασιστικού αγώνα που αναπτύσσεται στην Ισπανία, αλλά επίσης από το ρόλο που παίζει σε αυτό τον αγώνα το νεαρό Κομμουνιστικό Κόμμα Ισπανίας. Στο 7ο Συνέδριο ο σ. Δημητρώφ είχε πει:
«Εμείς θέλουμε οι κομμουνιστές κάθε χώρας σωστά να αντλούν και να εφαρμόζουν όλα τα διδάγματα που μπορούν να αντληθούν από τις δικές τους εμπειρίες ως επαναστατικής πρωτοπορίας του προλεταριάτου. Τους θέλουμε το γρηγορότερο δυνατό να μάθουν πώς να πορεύονται στα ταραγμένα νερά της ταξικής πάλης, και να μην παραμένουν στην ακτή ως παρατηρητές και καταγράφουν τα αναδυόμενα κύματα αναμένοντας τον τέλειο καιρό».
Στα ταραγμένα νερά της ταξικής πάλης, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ισπανίας μεταμορφώνεται σε πρωτοπαλίκαρο και καθοριστικό ηγέτη της μοίρας του λαού του. Κάθε μέρα που περνά, αποκτά αυξανόμενο κύρος στις μάζες, με την ολόψυχη αφοσίωσή του στην υπόθεση της επανάστασης, με την αυστηρή τήρηση της αρχής, με την αποφασιστικότητά του στο μέτωπο και στα μετόπισθεν, με την πειθαρχία των διοικητών και των μαχητών του, και με την βαθιά πεποίθησή του ότι ο δρόμος που σχεδιάστηκε είναι σωστός. Οργανωτής και εμπνευστής του Λαϊκού Μετώπου και πλήρως συνειδητοποιώντας τη δική του ιστορική ευθύνη, το Κόμμα παλεύει για την τελική νίκη του Λαϊκού Μετώπου επί του Φασισμού.
Workers Library Publishers, Νέα Υόρκη